Każde urządzenie użytkowane przez człowieka musi mieć wykonane okresowe przeglądy. Ten obowiązek nie omija także różnego rodzaju dźwigów osobowych definiowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od dobrego funkcjonowania takiej windy zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. W porę wykryta usterka może uratować komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec wymadkowi, z tego powodu należy dbać o regularne wykonywanie przeglądów. Windy osobowe jako urządzenia transportu bliskiego powinny być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, oraz w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. W przypadku tego typu urządzeń wykonywanie okresowych przeglądów regulują przepisy prawa, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii dotyczące warunków technicznych dozoru technicznego. Również Urząd Dozoru Technicznego sporządził wytyczne, które zobowiązują właścicieli dźwigów osobowych do zlecania regularnych badań technicznych.
Jak należy odpowiednio zadbać o bezpieczeństwo dźwigów UTB?
Ocenia się, że w Polsce zamontowanych jest około 100 tysięcy wind osobowych. Część z nich zostały zamontowane już po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, dzięki czemu są zgodne z najnowszymi normami bezpieczeństwa. Pomimo tego większość z nich nie spełnia podstawowych norm bezpieczeństwa. Najistotniejszym problemem są bloki wzniesione w latach 70, ponieważ ich stan techniczny wymaga dużo napraw, a dźwigi osobowe nie są priorytetem. Właściciele tychże bloków nie są chętni do wymiany dźwigów, a swoje decyzje uzasadniają tym, że przecież działają one bezawaryjnie od wielu lat. Na pewno nie jest to odpowiedzialne działanie jeśli chodzi o zdrowie i życie użytkowników. Stając naprzeciw temu zagadnieniu Minister Przedsiębiorczości i Technologii zaktualizował przepisy w kwestii eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Nałożono obowiązek dokonywania przeglądów technicznych w celu oceny stanu funkcjonowania dźwigu.
Resurs dla dźwigów UTB
Zgodnie z definicją resurs jest okresem zdolności do użytkowania, czyli inaczej mówiąc jest to obligatoryjny przegląd specjalny dźwigu, który ma określoną ważność. Po upływie wyznaczonego terminu należy ponownie zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. Jeśli chodzi o dźwigi, to właściwościami branymi pod uwagę są intensywność eksploatowania, a także obciążenie jakim Poddaje się dźwig. Warto pamiętać, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który powinien być zrobiony przez właściwego eksperta. Istotną kwestią jest także to, że taki dźwig jeździ się w szybie, który też musi być regularnie kontrolowany. Z tego powodu osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB musi posiadać stosowne uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być robiony przez przedstawiciela producenta, ale koniecznie musi on posiadać odpowiednie uprawnienia.
Jaki jest zakres przeglądu specjalnego UTB?
To jaki powinien być zakres przeglądu specjalnego Urządzeń Transportu Bezpośredniego zawiera instrukcja producenta. Zdarza się, że w instrukcji nie ma takich danych, wówczas trzeba kierować się odpowiednimi normami, specyfikacjami technicznymi, a także obecną wiedzą techniczną. Istotne jest aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływają na bezawaryjne użytkowanie windy. O jakie dokładnie części chodzi? Są to przede wszystkim:
- cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale również prowadnice,
- mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, i wciągarka,
- układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
- układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, oraz agregat hydrauliczny
- sterujące bezpieczną pracą dźwigu czyli np. system alarmowy.
Taki przegląd specjalny dźwigów UTB musi być zakończony sporządzeniem właściwego protokołu, w którym opisany jest wynik przeglądu, dane osób odpowiedzialnych, termin następnego przeglądu, oraz kryteria oceny.
Profilaktyka jako podstawa bezpieczeństwa dźwigów UTB
Jak w przypadku wielu sprzętów mechanicznych, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB niezbędna jest profilaktyka. Sporo usterek można wcześniej wykryć i naprawić, co znacznie zwiększy bezpieczeństwo tego typu urządzeń. Niestety, jeśli chodzi o windy z lat 70 problem jest poważniejszy, ponieważ takie mało dokładne przeglądy mogą okazać się niewystarczające i nie wykryją wszystkich usterek. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego monitoruje stan techniczny na bieżąco likwidując występujące usterki i wymieniając uszkodzone elementy. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową problem może okazać się bardziej złożony. Składa się ona z podzespołów, których funkcjonalność po 40 latach jest zdecydowanie ograniczona. Jedynym wyjściem często jest wymiana jej, co zapobiegnie niebezpiecznym wypadkom.
Stare windy – jakie niosą za sobą zagrożenia?
Obecnie technika poszła do przodu, także jeśli chodzi o dźwigi osobowe. Stare mechanizmy znajdujące się w blokach nie mają niektórych zabezpieczeń, których nie brakuje w tych nowszych wersjach. Należy pamiętać, że te starsze modele nie mają drzwi kabinowych. Co więcej taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed nadmierną jazdą w górę, a także odpowiednich zabezpieczeń przed niechcianymi ruchami kabiny. Co ważne brakuje tu również połączenia głosowego z serwisem, ponadto drzwi przystankowe nie posiadają kontroli zaryglowania. Są to niedociągnięcia których nie da się wyeliminować.
Jedynym rozwiązaniem jest wymiana całego dźwigu, ale jest to wyjątkowo kosztowna inwestycja. Kolejnym ubytkiem jest również niewielka dokładność jeśli chodzi o zatrzymywanie się na przystankach. Często taka kabina nie trafia w poziom piętra i powstaje próg, który bywa kłopotliwy do pokonania zwłaszcza dla ludzi na wózkach inwalidzkich i starszych. Dźwigi z lat 70 muszą być co pewien czas remontowane, a wadliwe części wymieniane, ale należy pamiętać, że nigdy nie będą one funkcjonowały tak jak nowe. Z tego powodu niezbędne jest częstsze robienie przeglądów technicznych oraz stały kontakt z serwisem. Należy wówczas bezwzględnie stosować się do zaleceń wydanych przez specjalistów. Oczywiście wraz z upływem lat tego typu problem będzie narastał, więc w dłuższej perspektywie niezbędna będzie wymiana całego urządzenia.